Peygamberimiz, “Hediyeleşin, zira hediye kalpteki kuşkuları giderir.” diyerek hediyeleşmeyi tavsiye etmiştir. Ayrıca hediye verip almanın, mü’minler arasındaki sevginin kuvvetlenmesine vesile olacağı ve aradaki düşmanlığın kalkmasına hizmet edeceği konusunda hadis-i şerifler de var. Peki, hediyeleşmede hem hediye verenin hem hediye alanın dikkat etmesi gereken kurallar nelerdir?

Cevap: Öncelikle şunu belirtelim ki, hediyeleşmek bir imtihandır. Ayrıca hediye vermek veya almak, bir nevi ibadete çevrilmesi gereken bir faaliyet ve ameldir. Bu nedenle bütün amellerimizi Allah’ın rızasını asıl maksat yapmamız gerektiği gibi, hediye verip almada da Allah’ın rızasını asıl maksat yapmalıyız. Yani hediye verip almak Allah rızası için yapılırsa, bir nevi ibadete dönüşür. Mahşerde ise insanın yüzünü güldürür.

Nasıl ki su içmenin, yemek yemenin, arabaya binmenin, seyahat etmenin, şaka yapmanın ve meşru dairede eğlenmenin usulleri var. Aynı şekilde hediye verip almanın da bir usulü vardır. Dolayısıyla bütün bu saydıklarımızla Allah’ın rızasını umarak ve Peygamberimiz (sav)’in tatbikatını takip ederek yaptığımızda, hediyeleşmek; namaz, oruç ve zekât gibi ibadetlerin daha ihlâslı yapılmasına destek olur. Aslında her mevzu için Allah’ın razı olduğu muamele şekline riayet edildiğinde, artık o iş dünyevi bir iş olmaktan çıkıp ahiret işine dönüşür.

O halde hediye verirken hiçbir karşılık beklemeden Allah rızası için vermeliyiz. Zaten karşılık beklenirse buna hediye denmez, borç denir. Yani hediye vermenin görüntüsü altında beklentiye girerek, biraz da hediye miktarını yüksek tutarak, hediye verileni buna mukabele etme zorunda bırakmak ahlak dışı olup; onu borçlandırmak ve gizlice onu ezmek demektir.

Dolayısıyla hediye verirken hiçbir karşılık beklemememiz gerektiği gibi, bunu içimizden bile geçirmemeliyiz. Eğer hediye verirken karşılık beklemek içimizden geçerse, şeytan tarafından hatırımıza getirildiğini düşünüp Allah’a sığınmalıyız. Zaten hediye veren, beklenti içerisinde olunca, hediye alanın kalbini ezdiği gibi kendi kalbini de ezer. Çünkü hediye veren, “Acaba hediye gelir mi?” diye endişe etmeye başlar. Hediye alan ise, “Bize hediye geldi, biz de davetiye için hazırlık yapmalıyız” diye kendini borç altında hisseder.

Dolayısıyla karşılık bekleyerek hediye veren insanın kalbi kirlenir. Nasıl ki araba camı kirlenince insan önünü göremez. İşte insanın kalbi de kirlenince çiçeklerin, ırmakların, tohumların ve mahlûkatın Allah’a olan tesbihini hissedemez. Hatta böyle bir kişi, işyerindeki patronu dindar olduğu için namaz kılarken farkında olmayarak, “Belki patron namaz kıldığımı görür de beni bir makama getirir” düşüncesi kendisinde uyanabilir.

Düşünün ki, hediyeleşmekteki problem bu defa namaza bulaşıyor. Hatta menfaat beklentisi içinde verilen hediye, bu defa namazdan bir menfaat beklentisine dönüşebiliyor. Hâlbuki mü’min, dindarlığına karşı rüşvet ve makam beklentisi içerisinde olmamalıdır. Aksi halde dindarlığını dünya menfaatine alet etmiş olur.

O halde hediye veren, hiçbir beklenti içerisinde olmadan; açık, kapalı, örtülü ve dolaylı olarak hediye alanı ezmemeli; Allah’ın rızasını umarak mü’min kardeşini sevdiğini gösterme anlamında vermelidir. Ayrıca mü’min kardeşini sevmenin Sünneti seniyyenin bir gereği olduğunu düşünerek, ama mükâfatı Allah’tan bekleyerek ve Allah’ın vaad ettiği mükâfatın ise ahirette olduğunu dikkate alarak hediye vermelidir.

Hediye alan ise, verilenlerin Allah’ın lütfu olduğunu düşünerek O’na hamd etmelidir. Şayet hediye alanın imkânı varsa hediye getirene kendisi de hediye vermelidir. Ancak hediye götürmek zorunda olduğunu veya hediyenin aynı değerde olması gerektiğini düşünmemelidir. Eğer onun hediye verecek hiçbir şeyi yoksa, hediye verene dua etmelidir. Zira dua etmek, manevi hediye kapsamına girer.

İşte hediye verirken bu kurallara uyulmazsa, bu durum; insanlar arasındaki muhabbetin azalmasına, hatta küsmeye, kavgaya ve ahlakın bozulmasına sebep olur. Böylece insanın bütün amellerini tehdit eden bir tehlikeye dönüşebilir. O halde hediyeleşme ile ruhumuzu kirletmemek için, ihlâslı bir şekilde hediye vermeliyiz.