Bursa’nın hareketli ve canlı ticaret hayatındaki ihtiyaçları karşılamak üzere çok sayıda han yaptırılmış ve bunlar çok büyük görev ifa etmişlerdir. Bu hanları şu şekilde sıralayabiliriz:

14. yüzyılın ikinci yarısında Ulu Cami’nin hemen altında Orhan Bey tarafından yaptırılan Emir Hanı, İvaz Paşa Camii yanında bulunan ve Çelebi Mehmet tarafından Yeşil Külliyesi’ne gelir getirmesi amacıyla yaptırılan Bursa'daki hanların en büyüğü olan İpek Han, Ulu Cami ile Orhan Camii arasında bulunan ve II. Bayezit tarafından İstanbul'daki hayır yapılarına gelir getirmek amacıyla 1490 yılında yaptırılan Koza Han, Demirkapı Çarşısı’nın yanında bulunan ve 15. yüzyılda Ahi Bayezit'in oğlu Hacı İvaz Paşa tarafından yaptırılan Geyve Han, Tuz Pazarı Camii yanında, camiye gelir getirmek amacıyla Timurtaş Paşa’nın oğlu Ömür Bey tarafından 15. yüzyılda yaptırılan Tuz Pazarı Hanı, 1508 yılında Sultan II. Bayezid tarafından İstanbul'daki vakıflarına gelir sağlamak amacıyla yaptırılan Pirinç Han, Kanuni’nin sadrazamlarından Semiz Alizade tarafından 16. yüzyılda yaptırılan Tahıl Han.

Bursa’daki hanlar elbette bunlarla sınırlı değildi. Daha birçok han, bu canlı ve hareketli ticaret şehrinin önemli merkezleri olarak büyük işlev görmekteydi. Bu hanların önemli bir çoğunluğu, bugün bile varlığını sürdürmekte, canlı ve hareketli bir şekilde ticaret merkezleri olarak hizmet görmeye devam etmektedirler. Hanlar genel anlamda, en çok mekânı olduğu ürünlerin ismi ile anılmakta ve bu şekilde faaliyetlerini sürdürmekteydi. İpek Han, Pamuk Han, Koza Han, Sebze Hanı, Tahıl Han, Tuz Pazarı Hanı gibi.

Bursa’da yapılan hanlar genel itibarıyla şehrin merkezinde konumlandırılmış ve etrafında mahalleler yapılandırılarak, sokaklar bu çarşı ve pazarlara açılacak şekilde yapılandırılmıştır. Hanların çoğunluğu iki amaçla kullanılıyordu. Alt katları ticaret ve alışveriş merkezleri olarak kullanılırken, üst katlarında ise dışarıdan gelen tüccar ve misafirlerin konakladığı odalar bulunmaktaydı. Aynı şekilde dışarıdan ürün getiren tüccarların malları koyup, sergileyerek sattıkları zamana kadar kiralayabildikleri geçici kiralık bölümler de bulunuyordu.

Ticaretin çok yoğun olması nedeniyle burada çok sayıda Kervansaray yapılmış ve bunlar da ticaret erbabına hizmet amacıyla kullanılmıştır.

Şimdi de bu hanlardan öne çıkan birkaçından kısaca bahsedelim:

1- İPEK HAN: Çelebi Mehmet tarafından Yeşil Külliye’ye gelir getirmesi amacıyla İvaz Paşa Çarşısının batı tarafına 15 yüzyılın ilk yarısında yapılmıştır. Buraya Sultan Hanı da denir. İpek Hanı, ipek ticareti ile uğraşan kervanların konaklaması ve tâcirlerin iş yeri olarak kullanmaları amacıyla yapılmıştır. Cephelerinde ilgi çekici süslemeler olan iki katlı bu hanın üst katında kırk iki, alt katında otuz dokuz oda olmak üzere toplam 81 bir adet oda vardır. Han bugün de aktif bir ticaret merkezi olarak kullanılmaya devam edilmektedir.

2-EMİR HAN: Bursa’nın fethinden sonra Orhan Gazi tarafından yaptırılan Emir Han, Ulu Camii’nin kuzeydoğusundadır. Bey Hanı olarak da adlandırılmıştır. İki katlı olup yetmiş üç odası bulunmaktadır. Çeşitli deprem ve yangınlardan büyük zarar görmüş ve büyük onarımlar geçirmiştir. Orhan Gazi Külliyesine gelir getirmek amacıyla yapılmıştır. Anadolu Türk mimarisi tarihinde şehir hanları olarak adlandırılan yapı tipinin ilk örneği Emir Han’dır.

3-KOZA HAN: 1492 yılında II. Beyazid tarafından İstanbul da ki cami ve medresesine gelir sağlamak amacıyla yaptırılmıştır. Yeni Han olarak da adlandırılmaktadır. Orhan Camii ile Ulu Cami arasındaki geniş bir alana kurulan bu han, üst katta elli, alt katta kırk beş olmak üzere toplam doksan beş odadan oluşmaktadır. Bu Hanın avlusunda altı şadırvan olan kubbeli bir mescit bulunmaktadır. Bursa’nın en büyük hanlarından olan Koza Han, eskiden olduğu gibi günümüzde de Bursa’nın ipek ve ticaret merkezlerindendir.

4- PİRİNÇ HAN: II. Bayezid’ın tarafından İstanbul’daki cami ve imaretlerine gelir sağlamak amacıyla yaptırılan hanlardan birisi de Pirinç Han’dır. Kare bir plana sahip olan hanın alt kakında kırk yedi oda, üst katında ise elli adet oda bulunmaktadır. Hanın ortasında yer aldığı bilinen mescid, maalesef 1855 yılındaki büyük Bursa depreminde tamamen yıkılmıştır. Cumhuriyet Caddesi üzerinde bulunan hanın inşaatına 1507 yılının Mayıs ayında başlanmış, 1508 yılının Temmuz ayında tamamlanarak hizmete başlamıştır.

5- TUZ PAZARI HANI: Timurtaş Paşa’nın oğlu Umur Bey tarafından 1454 yılında inşa ettirilmiştir. Umur Bey’in Bursa’daki külliyesine gelir getirmek maksadıyla yapılan bu han, yüzyıllar boyunca baharat ticaretinin merkezi olarak kullanılmış ve bu sebeple ‘’Tuz Hanı’’ ismi kullanılmıştır. Bursa’nın en küçük hanlarından olan ve ‘’Umur Bey anı’’ da denilen hanın alt katında yirmi, üst katında ise yirmi üç oda olmak üzere toplam 43 odası bulunmaktadır. Bugün taze sebze, meyve ve peynircilerin bulunduğu bir pazar olarak hizmet vermektedir.

6-GEYVE HAN: Çelebi Sultan Mehmet’in baş mimarı ve dönemin önemli devlet adamlarından Hacı İvaz Paşa tarafından 15. yüzyılda yaptırılmıştır ve Sultan Çelebi Mehmet’e hediye edilmiştir. Çelebi Mehmet bu hanı Yeşil Külliye’ye gelir getirmesi maksadıyla vakfetmiştir. Alt katta yirmi altı, üst katta ise otuz adet olmak üzere elli altı odası bulunan hanın ortasında bir şadırvan bulunmaktadır. Lonca Han adıyla da anılan bu çarşı, günümüzde çeşitli toptan tekstil ürünleri satan esnaf tarafından kullanılmaktadır.

7-TAHIL (GALLE) HAN: Mimar Sinan'ın çıraklık dönemi eserlerinden biridir. 16'ıncı yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman'ın sadrazamı Semih Alizade tarafından iki katlı olarak inşa ettirilmiş ve 1855 depreminde zarar büyük görmüştür. Daha sonraları esaslı bir restorasyondan geçirilen ve Galle Han olarak da adlandırılan bu han, Bursa’nın tam merkezinde bulunmaktadır. Yüzyıllar boyunca, Bursa ve çevresinden gelen tahıl ürünleri, öncelikle bu hana indirilir, gerekli işlemler yapıldıktan sonra esnaflara ve diğer müşterilere buradan dağıtılırdı. Hanın büyük bir kısmı yıkılmış olmakla birlikte, bazı bölümleri farklı amaçlarla kullanılmaya devam edilmektedir.