Muhabbet Medya - Haber Merkezi

Peki zilhicce ne demek, zilhicce kelimesinin anlamı nedir, zilhicce ayında neler olmuş, zilhicce ayının önemi nereden kaynaklanmaktadır, ilk dokuz günde hangi amelleri yapmak faziletlidir? İşte ayrıntılar….

ZİLHİCCE NE DEMEK

Sözlük anlamı “hac ayı” olan zilhicce (zülhicce, zülhacce olarak da görülebilir) kamerî yılın zilkade ayından sonra gelen son ayıdır. İslâm’dan önce Arab-ı bâide yani Âd ve Semûd döneminde “mesîl” ve “müsbil”, Arab-ı âribe devrinde ise “ne‘as” ve “bürek” olarak isimlendiriliyordu. Zilhicce ismi hicrî takvimde yer alan diğer ay adlarıyla birlikte Arab-ı müsta‘ribe döneminde kullanılmaya başlandığı kabul edilir. Câhiliye döneminde Araplar haram ayların ilki olan zilkade ile zilhicce ayları arasında ticarî açıdan büyük önem ifade eden panayırlar (1-8 Zilhicce) ve özellikle Zülmecâz panayırını düzenler, bunların sona ermesiyle beraber bu ayda hac ziyareti başlardı. Zilhicce ayı İslâm’dan sonra da hac ibadetinin yerine getirildiği ay olmuştur. Bu ayın sekiz-on üçüncü günleri arasında ifa edilen hac menâsikinin (Hac ve umre sırasında yerine getirilen belirli davranışların) mahiyeti, mekânı, vakti gibi konular dikkate alınarak adı geçen günler farklı şekillerde isimlendirilmiştir. Hac menâsikinin ifasına başlandığı zilhicce ayının 8. (sekizinci) günü “terviye” olarak, dokuzuncu günü “arefe” olarak anılır. Kurban bayramı zilhicce ayının 10. (onuncu) günü başlar ve dört gün boyunca devam eder. Zilhicce ayının 10. (onuncu) gününe “nahr/zebh günü”, 10.-12. (on-on ikinci) günlerine “eyyâm-ı nahr” veya aynı günlerde hacıların Mina’da olmaları nedeniyle “eyyâm-ı Minâ”, 11.-13. (on bir-on üçüncü) günleri de “eyyâm-ı teşrîk” olarak adlandırılır.

ZİLHİCCE AYINDA YAPILABİLECEK İBADETLER

Müfessirlerin çoğunluğu, Fecr sûresinin 2. âyetinde üzerine yemin edilen on gecenin zilhiccenin ilk 10 (on) gecesi olduğu görüşünü savunur (Şevkânî, Fetḥu’l-ḳadîr, V, 432). İbn Abbas’ın, “Bilinen günlerde Allah’ın ismini zikretsinler” âyetinde geçen (el-Hac 22/28) “bilinen günler” ifadesini de zilhicce ayının ilk 10 (on) günü veya teşrik günleri diye yorumladığı nakledilmiştir. Hz. Peygamber’in (sav), “Allah katında ibadet edilecek -sâlih amel işlenecek- günler içinde zilhicce ayının ilk 10 gününden daha hayırlısı yoktur” (Buhârî, “ʿÎdeyn”, 11; Tirmizî, “Ṣavm”, 52; Ebû Dâvûd, “Ṣavm”, 61); “Allah katında zilhiccenin ilk on gününde yapılan amellerden daha değerlisi yoktur; bugünlerde tesbihi çok yapın; tahmîdi, tehlîli ve tekbiri çok söyleyin” buyurduğu nakledilmiştir (Şevkânî, Neylü’l-evṭâr, III, 354).

ZİLHİCCE ORUCU NE ZAMAN

Halk arasında zilhicce orucu olarak bilinen oruç peygamber efendimizin (sav) uygulamasına dayandırılmaktadır. Resûl-i Ekrem (sav) zilhicce ayının ilk dokuz günü devamlı oruç tuttuğundan bu günleri oruçlu geçirmek müstehaptır. Oruçlu olmak sebebiyle yorgun düşme ihtimali bulunan hacıların zilhicce ayının 8. ve 9. (sekizinci ve dokuzuncu) günlerinde, hususen vakfenin yapıldığı arefe gününde oruç tutmaları mekruh sayılmıştır.

Peygamber efendimiz (sav) nakledilen, “Kesecek kurbanı olan kimse zilhicce ayı girince kurbanını kesinceye kadar saçından ve tırnaklarından hiçbir şey kesmesin” meâlindeki hadis-i şerifine (Müslim, “Eḍâḥî”, 42; Ebû Dâvûd, “Ḍaḥâyâ”, 2-3; İbn Mâce, “Eḍâḥî”, 11) dayanan Mâlikî, Şâfiî ve bir kısım Hanbelî fakihlerinin görüşlerine göre kurban kesecek kimsenin zilhicce ayı girdikten sonra kurban ibadetini ifa edene kadar yani kurbanını kesinceye kadar saçlarını ve tırnaklarını kesmesi mekruh kabul edilir. Zilhicce ayının fazileti ve önemine dair Hz. Peygamber’den (sav) nakledilen, “Ayların efendisi ramazan, saygıya en lâyık olanı da zilhiccedir” mealindeki rivayetin (Ahmed b. Hüseyin el-Beyhakī, Şuʿabü’l-îmân, III, 355) sahih kabul edilmediği ifade edilmiştir (M. Nâsırüddin el-Elbânî, VIII, 205).

ZİLHİCCE AYINDA NELER OLMUŞTU

İslâm tarihine bakıldığında zilhicce ayında meydana gelen önemli olaylar arasında sıralanabilecek bazı olaylar şöyledir: Birinci ve İkinci Akabe biatları (621-622), Hudeybiye Antlaşması (6/628), Hz. Peygamber’in oğlu İbrâhim’in doğumu (8/630), Hz. Osman’ın şehid edilmesi (35/656). Türk din müziğinde şevval, zilkade ve zilhicce aylarında çoğunlukla güftelerinde hac, Kâbe sevgisi ve Kâbe özlemi terennüm edilen hac ilâhileri seslendirilir. Zilhicce ayı Osmanlı belgelerinde ”ذ“ kısaltmasıyla gösterilir. Bu ayın ilk 10 günüyle ilgili olarak Taberânî (nşr. Ammâr b. Saîd el-Cezâirî, Amman 1429/2008) ve İbn Ebü’d-Dünyâ (nşr. Meş‘al b. Bânî el-Cibrîn el-Matîrî, Beyrut 2011) Fażlü ʿaşri ẕi’l-ḥicce, İbn Nâsırüddin ed-Dımaşkī Fażlü ʿaşri ẕi’l-ḥicce ve yevmi ʿArefe (nşr. Râşid b. Âmir el-Gufeylî, Riyad 1422/2002) isimleriyle birer eser telif etmişlerdir.

Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Zilhicce Maddesi.