(Mesnevî-i Nuriye Yedinci Lem'a'dan Mülhemdir)

Gökyüzüne bak! Sonsuz boşlukta asılı duran yıldızlar, sanki birbirlerine haber yollar gibi ışıklarını gönderiyor. Güneş, yeryüzüne hayat taşıyan sıcaklığını ulaştırırken; ay, sessiz bir nöbetçi gibi denizleri çekip bırakıyor. Bulutlar, yerin yükselen buharını topluyor; sonra onu kar, yağmur, dolu hâlinde geri yolluyor. Sanki gök ile yer, görünmez telgraf hatlarıyla haberleşen iki dost, iki iş ortağı… Her biri, diğerinin ihtiyacını biliyor, tam zamanında yetişiyor.

Yalnızca gökler mi böyle? Toprağın bağrında bitkiler, güneşten aldıkları enerjiyi cömertçe soframıza taşıyor. Onların verdiği oksijenle nefes alıyoruz; bizden çıkan karbonu tekrar alıp yeniden hayata çeviriyorlar. Küçücük bir arı, kanat çırpışlarında tarlaların bereketini taşıyor; bir ipek böceği, sessiz emeğiyle insanın hayatına zarafet katıyor. Gece ile gündüz, yaz ile kış, birbirine devredilen bir görev gibi zamanın nöbetini tutuyor.

Bütün bu ilişkiler, bir fabrikanın kusursuz işleyen çarklarını andırıyor. Hiçbir parça, diğerinden habersiz değil; hiçbir görev, boşuna yapılmıyor. Her şey, büyük bir planın ince hesapları içinde, yerli yerinde… Bu düzeni gören, ister adına “tabiat kanunları” desin, ister “ilâhî takdir” desin; inkâr edemeyeceği bir hakikat var: Kâinat, kendi kendine rastgele oluşmuş bir yığın değil; ahenkle kurulmuş bir saray, ustalıkla işletilen bir şehir, kusursuz bir fabrikadır.

Ve bu fabrikanın her bir işçisi –güneşten yağmur damlasına, arıdan yıldızlara kadar– kendine biçilen görevi, tam zamanında, eksiksiz yapıyor. Onlar farkında olmasa da, işledikleri her iş, koca bir bütünün tamamlayıcı parçası… Tıpkı bir orkestranın en küçük notasının bile büyük melodiyi bozmadığı gibi, tabiatın her hareketi, evrensel bir besteye uyuyor.

Bu öyle bir düzen ki; sadece gözle görmek yetmez, hissetmek gerekir. Çünkü gören göz, duyan kulak ve düşünen akıl, şu hakikati fısıldar: Bu âlem, başıboş olamaz…